27 kwietnia br. weszła w życie nowelizacja Kodeksu Karnego wprowadzająca  tzw. konfiskatę rozszerzoną. Jej założeniem jest zwiększenie skuteczności konfiskaty środków pieniężnych i innego mienia pochodzącego z przestępstw gospodarczych. Nowe przepisy budzą jednak spore obawy przedsiębiorców.

Wprowadzone do kodeksu karnego zmiany dotyczą przede wszystkim przepadku mienia pochodzącego z przestępstw. W skrajnych przypadkach przewidują jednak nawet przepadek przedsiębiorstwa, które posłużyło do popełnienia przestępstwa. Pozwolą także prokuraturze na dokonanie tzw. zamrożenia prewencyjnego, które bez oczekiwania na rozstrzygnięcie sądu umożliwi zabezpieczenie mienia na wypadek późniejszej konfiskaty.

Nikt nie ma wątpliwości, że przestępcy powinni ponosić karę za swoje czyny. Do tej pory jednak w kwestii konfiskaty majątków pochodzących z nielegalnych źródeł wymiar sprawiedliwości nie zdawał egzaminu. W rezultacie przestępcy po odbyciu kary mogli cieszyć się majątkiem, który zgromadzili w wyniku nielegalnej działalności. Co gorsza, wykorzystywali go do popełniania nowych przestępstw.

Z tych powodów zmiany były bez wątpienia potrzebne. Przedsiębiorcy mają jednak obawy, że wprowadzone w nowelizacji instrumenty prawne mogą okazać się dla nich niebezpieczne – jeśli będą stosowane zbyt pochopnie.

Najwięcej kontrowersji budzi rozwiązanie pozwalające na orzeczenie przepadku przedsiębiorstwa, które posłużyło do popełnienia przestępstwa nawet jeśli nie stanowiło ono własności sprawcy. Rodzi to ryzyko, że odpowiedzialność za działania osób trzecich (np. dyrektora czy księgowego) poniesie niewinny właściciel przedsiębiorstwa. Trzeba bowiem pamiętać, że zdarzają się sytuacje, w których właściciel nie ma świadomości, iż jego firma została wykorzystana do popełnienia przestępstwa. Państwo powinno zatem chronić przedsiębiorców przed negatywnymi skutkami działania osób, które celowo uwikłały uczciwy podmiot w przestępczy proceder mający na celu osiągnięcie korzyści majątkowej.

Ryzykowna może okazać się również instytucja zamrożenia prewencyjnego. Zgodnie z wprowadzonymi przepisami prokuratura będzie miała możliwość natychmiastowego zabezpieczenia mienia na potrzeby ewentualnej późniejszej konfiskaty, w szczególności gdy istnieje ryzyko wyzbycia się mienia przed wydaniem nakazu zabezpieczenia. Na ten moment trudno przewidzieć, jak będzie stosowane to narzędzie. Ważne jest, aby prokuratura korzystała z niego wyłącznie w ściśle określonych i w pełni uzasadnionych przypadkach, aby w sytuacji, gdy dojdzie do błędnej decyzji prokuratury uczciwy podmiot nie ponosił z tego tytułu szkód.

Dzięki nowelizacji organy państwa otrzymały arsenał nowych instrumentów mających służyć skutecznej walce z przestępczością zorganizowaną. Zmiany w tym obszarze były konieczne, ponieważ na przestępczości gospodarczej traci nie tylko budżet Skarbu Państwa, ale i przedsiębiorcy. Najważniejsze jest jednak, aby nowe rozwiązania nie były stosowane pochopnie, bez przeprowadzenia wnikliwego i rzetelnego postępowania dowodowego. W przeciwnym wypadku istnieje ryzyko, że w wyniku błędnych decyzji właściwych organów poszkodowani przedsiębiorcy poniosą nieodwracalne szkody.

Łukasz Czucharski, ekspert Pracodawców RP